S’werelds machtigste bedrijf: BlackRock

BlackRock Inc. is stilletjes een van de machtigste en invloedrijkste financiële entiteiten ter wereld geworden. Met een beheerd vermogen (AUM) dat op zijn hoogtepunt de $10 biljoen overschreed, oefent BlackRock een immense invloed uit op de wereldmarkten, bedrijven en zelfs regeringen. Ondanks zijn dominantie opereert BlackRock met beperkt toezicht en verantwoording, wat zorgen oproept over monopolistisch gedrag en belangenconflicten. De ondoorzichtige structuur van het bedrijf, de nauwe banden met politieke instellingen en de aanzienlijke controle over de wereldeconomie positioneren het als een gevaarlijke kracht die de principes van vrije marktconcurrentie en democratisch bestuur uitdaagt.

Wat de dominantie van BlackRock nog zorgwekkender maakt, is de schaal van zijn invloed en het gebrek aan effectief toezicht. Door zijn enorme belangen in grote bedrijven vormt BlackRock bedrijfsstrategieën, politieke beslissingen en zelfs de wereldwijde financiële stabiliteit. Dit niveau van geconcentreerde macht creëert in feite een schaduwregering waarin niet-gekozen financiële leidinggevenden meer invloed hebben op wereldwijde aangelegenheden dan gekozen politieke leiders. De vraag is niet of BlackRock te machtig is – het is of de dominantie van BlackRock de grens naar gevaarlijk monopoliegebied al is overschreden.

De opkomst van BlackRock

Oorsprong en uitbreiding

BlackRock werd in 1988 opgericht door Larry Fink en een groep partners, waaronder Susan Wagner, Robert Kapito en Ralph Schlosstein, met als doel risico’s te beheren door middel van innovatieve financiële producten. Het vroege succes kwam voort uit het baanbrekende werk in hypotheekgedekte effecten, wat de basis legde voor de snelle groei. De strategie van het bedrijf was gebaseerd op het idee dat geavanceerd risicobeheer door middel van data en technologie een concurrentievoordeel zou opleveren ten opzichte van traditionele vermogensbeheerders (BlackRock’s rise to dominance, The Financial Times).

Het was echter de financiële crisis van 2008 die de dominantie van BlackRock verstevigde. De Amerikaanse overheid schakelde BlackRock in om giftige activa te beheren van ingestorte financiële instellingen zoals Bear Stearns en AIG, waardoor het bedrijf toegang kreeg tot geprivilegieerde marktgegevens en voorkennis. Hierdoor kon BlackRock zijn bereik uitbreiden naar de wereldmarkten, met weinig concurrentie die in staat was om de nieuwe schaal en invloed uit te dagen (The trillion-dollar empire, Bloomberg).

In het volgende decennium breidde de invloed van BlackRock zich uit door middel van overnames en de snelle groei van zijn iShares exchange-traded funds (ETF’s), waardoor het bedrijf de passieve beleggingsmarkt kon domineren. Het iShares-platform van BlackRock werd de grootste ETF-aanbieder ter wereld en veroverde meer dan 30% van de wereldwijde ETF-markt. Vanaf 2025 beheert BlackRock meer dan $10 biljoen aan activa – waardoor het groter is dan het BBP van elk land ter wereld, behalve de Verenigde Staten en China (The trillion-dollar empire, Bloomberg).

Invloed op regeringen en centrale banken

De betrokkenheid van BlackRock bij de reddingsoperatie van 2008 vestigde een gevaarlijk precedent van directe betrokkenheid bij regeringen. Het bedrijf speelde een belangrijke adviserende rol in de Europese schuldencrisis en werd tijdens de COVID-19-pandemie door de Amerikaanse Federal Reserve geraadpleegd om obligatie-opkoopprogramma’s te beheren. In 2020 werd BlackRock ingehuurd door de Federal Reserve om het opkoopprogramma van bedrijfsobligaties van de centrale bank uit te voeren, waardoor BlackRock in feite in de positie werd geplaatst om Amerikaanse monetaire beleidsbeslissingen te beheren die rechtstreeks ten goede kwamen aan zijn eigen activa (How BlackRock took over the financial world, The New York Times).

In Europa heeft BlackRock ook een centrale rol gespeeld bij het vormgeven van het economisch beleid. De Europese Centrale Bank (ECB) raadpleegde BlackRock in 2016 om haar opkoopprogramma van bedrijfsobligaties te ontwerpen, wat ernstige zorgen opriep over belangenconflicten, aangezien BlackRock belangen had in veel van de bedrijven die van het beleid profiteerden (BlackRock’s quiet dominance in Europe, Reuters). De nauwe relatie tussen BlackRock en centrale banken roept ernstige zorgen op over belangenconflicten, aangezien het bedrijf profiteert van het beleid dat het helpt vormgeven.

Eigendom en controle

Wie is eigenaar van BlackRock?

Ondanks zijn wereldwijde invloed is de eigendomsstructuur van BlackRock zeer geconcentreerd en ondoorzichtig. De grootste aandeelhouders van BlackRock zijn Vanguard en State Street – twee andere financiële reuzen die samen met BlackRock een triopolie vormen dat meer dan $20 biljoen aan activa controleert (The Wall Street giants, The Wall Street Journal). In een circulaire eigendomsstructuur bezit BlackRock zelf aanzienlijke belangen in zowel Vanguard als State Street, wat zorgen oproept over samenspanning en de uitholling van de marktconcurrentie.

Deze circulaire eigendomsstructuur creëert een gevaarlijke feedbackloop waarin de drie grootste vermogensbeheerders ter wereld gezamenlijk voldoende stemrecht controleren om de strategische richting van de meeste grote bedrijven en markten te beïnvloeden. Volgens een analyse uit 2022 controleerden BlackRock, Vanguard en State Street samen meer dan 20% van het stemrecht bij het gemiddelde S&P 500-bedrijf (The BlackRock-Vanguard-State Street triangle, Financial Times).

Larry Fink, CEO van BlackRock, heeft aanzienlijke persoonlijke macht binnen het bedrijf en heeft een fortuin van meer dan $1 miljard vergaard door middel van compensatiepakketten die gekoppeld zijn aan de marktprestaties van het bedrijf (Larry Fink’s empire, Forbes).

Invloed op wereldwijde bedrijven

Door zijn ETF’s en andere beleggingsproducten heeft BlackRock aanzienlijke belangen in bijna elk groot beursgenoteerd bedrijf. BlackRock is de grootste aandeelhouder of heeft een aanzienlijk belang in de volgende bedrijven:

• Apple – BlackRock bezit ongeveer 7% van de totale aandelen van Apple.
• Microsoft – BlackRock bezit ongeveer 7% van Microsoft.
• Amazon – BlackRock bezit meer dan 5% van de aandelen van Amazon.
• Alphabet (Google) – BlackRock bezit ongeveer 6% van de aandelen van Alphabet.
• Meta (Facebook) – BlackRock bezit ongeveer 5% van de aandelen van Meta.
• Tesla – BlackRock bezit ongeveer 5% van de aandelen van Tesla.
• ExxonMobil – BlackRock bezit meer dan 6% van ExxonMobil.
• Chevron – BlackRock bezit meer dan 6% van Chevron.
• Johnson & Johnson – BlackRock bezit meer dan 6% van Johnson & Johnson.

Dit niveau van eigendom geeft BlackRock een enorme stemkracht op aandeelhoudersvergaderingen, waardoor het de bedrijfsstrategie kan dicteren en kan aandringen op beleid dat aansluit bij zijn bredere financiële belangen – vaak ten koste van aandeelhouders en consumenten (BlackRock’s grip on the market, Reuters).

Politieke invloed en belangenconflicten

De diepe integratie van BlackRock in overheids- en beleidsvormende instellingen creëert systemische belangenconflicten. Het bedrijf heeft voormalige overheidsfunctionarissen ingehuurd om zijn lobbycapaciteiten te versterken, terwijl voormalige BlackRock-leidinggevenden zijn benoemd in invloedrijke overheidsposities.

Brian Deese, een voormalig BlackRock-leidinggevende, diende als de belangrijkste economische adviseur van president Biden. Adewale Adeyemo, een andere voormalig BlackRock-functionaris, diende als plaatsvervangend minister van Financiën van de VS. In Europa strekt de invloed van BlackRock zich uit tot de hoogste niveaus van financiële regelgeving, waarbij voormalige ECB-functionarissen adviserende rollen bij BlackRock op zich nemen (The BlackRock-government pipeline, The Washington Post).

Monopolistisch gedrag

Schending van antitrustprincipes

De dominantie van BlackRock in vermogensbeheer en de controle over corporate governance plaatsen het in directe schending van de fundamentele antitrustprincipes. In theorie zijn antitrustwetten ontworpen om te voorkomen dat een enkele entiteit een onevenredig groot deel van de markt controleert. De kruisparticipatie van BlackRock in grote bedrijven en de invloed op marktregels hebben het echter in staat gesteld deze wettelijke kaders te omzeilen (How BlackRock evades antitrust laws, The Antitrust Paradox).

Een studie uit 2018 toonde aan dat het gemeenschappelijk eigendom van BlackRock en Vanguard in concurrerende bedrijven de concurrentie heeft verminderd en de consumentenprijzen heeft verhoogd in sectoren zoals luchtvaartmaatschappijen, farmaceutische bedrijven en telecommunicatie (Common ownership and competition, Journal of Finance).

Regulerende capture

BlackRock heeft ook agressief gelobbyd om zijn marktdominantie te beschermen. Alleen al in 2020 gaf het bedrijf meer dan $20 miljoen uit aan lobbyactiviteiten in de Verenigde Staten, gericht op financiële regelgeving en belastingbeleid (BlackRock’s influence in Washington, Politico).

Conclusie

De ongekende invloed van BlackRock op de wereldmarkten, bedrijven en regeringen vertegenwoordigt een gevaarlijke consolidatie van macht. Zonder zinvol toezicht op de regelgeving en antitrustmaatregelen zal de dominantie van BlackRock de marktresultaten blijven vervormen, de rijkdom concentreren en het democratisch bestuur ondermijnen. De opkomst is een grimmige herinnering aan de gevaren van ongecontroleerde financiële macht – en de dringende noodzaak tot hervorming.